ในหนังสือ “The Psychology of Money” (แปลไทยโดยสำนักพิมพ์ Live Rich ชื่อ “จิตวิทยาว่าด้วยเงิน”) เขียนโดย มอร์แกน เฮาเซิล (Morgan Housel) ผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินอธิบายเอาไว้ว่ามีสองเหตุผลที่ทำให้คนส่วนใหญ่ไม่ประสบความสำเร็จทางด้านการเงิน

เมื่อหลายเดือนก่อนมีดราม่าร้านข้าวแกงกะหรี่ร้านหนึ่งในเชียงใหม่เกิดขึ้น เจ้าของโพสต์บอกว่า “รสชาติ 10 บริการ 0” แล้วหลังจากนั้นก็อธิบายเหตุการณ์ต่าง ๆ ให้ฟัง ปิดท้ายบอกว่านี่มันไม่ใช่อินดี้แล้วแต่ร้านไม่มี Service Mind มากกว่า ลูกค้าไม่ใช่พระเจ้า แต่ก็ไม่ใช่แม่พระ จ่ายเงินนะไม่ได้ไปขอทานฟรี

เดี๋ยวนี้ เวลาเลื่อนฟีดดู เห็นแต่ บรรดาคนดัง, เถ้าแก่น้อย, อินฟลูเรนเซอร์, ยูทูบเบอร์ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นคนหนุ่มสาว โพสต์โชว์การใช้ชีวิตโก้หรู ดูดี มีบ้านหลายสิบล้าน มีรถสปอร์ตขับ ไปเที่ยวต่างประเทศ เต็มไปหมด!!

ขึ้นชื่อว่า “หนี้” เชื่อว่าหลายคน ไม่อยากมี!! ยิ่งคิดก็ยิ่งอยากอยู่ให้ห่าง กลัวจะกระทบกับเงินในกระเป๋า จนสูญเสียสภาพคล่อง ทำเอาชักหน้าไม่ถึงหลัง

การใช้เงินอย่างประหยัดเป็นเรื่องที่ดี แต่การประหยัดทุกบาททุกสตางค์ในระยะยาวอาจจะเหนื่อยเกินไปสักหน่อย ดูตัวอย่างของ มินดี้ (Mindy) กับ คาร์ล (Carl) คู่รักวัย 50 เก็บเงินตามแนวคิด FIRE (Financial Indepedence, Retire Early) ตั้งแต่เริ่มทำงาน เก็บเงินอย่างหนัก ไม่ใช้ไม่จ่าย ประหยัดทุกบาท

ในโลกการลงทุนบ่อยครั้งเราเป็นแม่ทัพคนนี้บ่อยกว่าที่คิด คุยโวเสมอเวลาได้กำไร บอกว่า วางแผนมาก่อน แต่พอขาดทุนเราก็บอกว่าช่วงนี้เศรษฐกิจมันห่วย ซื้ออะไรก็ตกหมด ในบางมุมมันก็อาจจะจริงอยู่บ้าง แต่บ่อยครั้งเราจะตกเป็นเหยื่อของ ‘อคติของความมั่นใจมากเกินไป’ (Overconfidence bias)

เพื่อนๆเคยได้ยิน Samuelson’s Bet ไหมครับ? สำหรับคนที่ไม่เคยได้ยินมาก่อน Samuelson’s Bet นั้นมาจากการเล่าของ Paul Samuelson นักเศรษฐศาสตร์รางวัลโนเบลสาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ถึงประสบการณ์ตอนที่เขาทำงานที่ MIT

ผมเชื่อว่าเกือบทุกๆคนน่าจะเคยได้ยินคำว่า “Loss Aversion” หรือการที่ “คนเราเสียใจกับการสูญเสีย มากกว่าดีใจกับการได้รับ” ใช่ไหมครับ?

คนเรามักจะทำตามคนที่เราเชื่อว่ามีอำนาจอยู่บ่อยครั้ง โดยเฉพาะในภาวะที่มีความเสี่ยง หรือไม่แน่นอนเกิดขึ้น อาจจะเพราะรู้สึกว่าตัวเองไม่รู้ หรือรู้น้อยกว่า นี่คือสิ่งที่เรียกว่า “Authority Bias”

“ถ้าทำตามที่ซ้อมมา เราน่าจะได้ทุนก้อน 1.5 ล้านไปทำธุรกิจอย่างที่วางแผนเอาไว้” ความคิดนี้วนกลับเข้ามาในหัวอีกครั้งระหว่างที่ผมเดินวนไปวนมาที่หน้าห้องประชุมใหญ่พร้อมกับเพื่อนผู้ร่วมก่อตั้งธุรกิจ แม้ทุกคนจะพูดบอกว่า “ทำตัวสบาย ๆ เราเตรียมตัวมาดีแล้ว” แต่แรงกดดันที่อยู่บนบ่าก็หนักอึ้งอย่างบอกไม่ถูก

บทความนี้เราจะมาดูกันครับว่าพฤติกรรมของคนที่อยู่ในภาวะ “Oniomania” เป็นยังไง ลักษณะอาการและสาเหตุของโรค ทำไมมันถึงเกิดขึ้นบ่อยในตอนนี้มากกว่าในอดีต และคำแนะนำจากนักบำบัดและนักจิตวิทยาเกี่ยวกับเรื่องนี้ต้องทำยังไงบ้าง?

เมื่อพูดถึงการลงทุนรอบบินส์คอยย้ำเสมอว่าสิ่งที่เขาได้ยินจากนักลงุทนที่ประสบความสำเร็จอยู่เป็นประจำคือนักลงทุนที่ล้มเหลวส่วนใหญ่เป็นเหตุผลทางจิตวิทยาทั้งสิ้น พูดอีกอย่างหนึ่งก็คือว่าสมองตัวดีของเรานี่แหละที่เป็นตัวขัดขวางไม่ให้เราไปถึงเป้าหมายทางการเงินที่เราตั้งเอาไว้